OASPA congres

Afgelopen week werd voor de vierde keer het OASPA(Conference on Open Access Scholarly Publishing gehouden). Open Acces groeit, zo vertelde Caroline Sutton vrijdag tijdens de OASPA Update. Het aantal leden van OASPA is sinds de oprichting in 2008(?) verveelvoudigd. Een belangrijke thema, ook binnen de UU/UBU is de financiering van OA. De UBU/UU heeft sinds het voorjaar een fonds beschikbaar voor Utrechtse auteurs die een artikel of een boek OA willen publiceren.
In de Keynote op woensdag vertelde Salvatore Mele (Cern/COASP3) dat zij hun financiën willen herzien door  reeds beschikbare gelden te herverdelen. Meer geld besteden aan Peer Reviewed OAtijdschriften ten koste van tijdschriftabonnementen. Binnen SCOAP3(http://scoap3.org/publications.html) is sprake van “Fair share”: de uitgever accepteert een lagere abonnementsprijs.

De onderwerpen van het congres waren Financierings- en Publicatiemodellen voor OA Boeken, Altmetrics en publicatie van data. Als Vakspecialist/cotactpersoon bij GW was ik vooral geïnteresseerd in het onderdeel boeken. Het OAboek, relatief nieuw binnen OA, was onderwerp van de eerste dag.
Aan de orde kwamen 3 verschillende financieringsmodellen.
1. het Freemium modell van OpenEditon(http://www.openedition.org/8873) , een hybride model waarbij OA boeken gefinancierd worden uit de opbrengst van commerciële boeken – als ik het goed begrepen heb.
2. Het tweede model, Knowledge Unlatched, is een consortium model dat – zegt bedenker Frances Pinter- goed is voor bibliotheken, uitgevers, auteurs én lezers . Organisaties kunnen lid worden en samenwerken binnen dit model. De UBU zou zich hierbij kunnen aansluiten. http://www.knowledgeunlatched.org/ .
3. Het derde fondsmodel was van de FWF (http://www.fwf.ac.at/), de Oostenrijkse NWO. Hun model lijkt op het model van Igitur, behalve dat het FWF een boek 100% financiert, binnen de UU is dit 50%. Net als bij Igitur is bij het FWF is Peer Review voorwaarde voor publicatie. Peer Review was belangrijk bij alle besproken modellen. Het is dé methode voor het vaststellen van de kwaliteit van een boek binnen OA. Dat is niet vanzelfsprekend. Traditionele uitgeverijen gebruiken (gebruikten?) dit model niet.
Hoe zorgen uitgevers ervoor dat de kosten voor OAboeken gedekt worden? Bij de Athabasca University Press zijn de kosten laag door het gebruik van publicatie-formats, een soort mallen. Het merendeel van de kosten van het boek wordt opgebracht door de verkoop van het gedrukte formaat. De meeste uitgevers vragen een “fee” vooraf aan de auteur of de instelling.
Belangrijk, uiteraard, zijn de auteursrechten die verbonden worden aan OA publicaties. Zie voor meer info: http://creativecommons.org/licenses/
Bij de presentaties van publicatiemodellen bleek dat het niveau van de CClicenties per uitgever kan verschillen, hetgeen gevolgen heeft voor het niveau van OA. De aard van de licenties was een tweede belangrijk gespreksonderwerp op het congres. Hoe open is Open Access? Er was ook sprake van de gouden en de groene OA Route, waarbij Goud de voorkeur heeft boven groen. Groen is: de auteur plaats een artikel in een repository/archief zonder publicatie bij een uitgever. Goud: een electronische publicatie via een uitgever die gratis beschikbaar komt voor de gebruiker. Het hele proces moet transparant zijn. OA is bij voorkeur 100% transparant.
De tweede dag werd besteed aan Alt metrics en aan publicatie van Data. Ik geloof dat Inge Werner en Martijn Adelmund, mede-UBU-congresgenoten, hierover verder zullen berichten.
Mochten we op het gebied van financiering en fondsen een transparant systeem willen aanschaffen, dan kunnen we het systeem van OAK ( Open Access Key) overwegen. Dit systeem werd op het congres gepresenteerd. OAK was een sponsor. Helaas was de toegang tot het Internet beperkt zodat we het met een praatje moesten doen. Wie verder wil kijken: http://www.youtube.com/watch?v=SIarTpqm53I

Als het me al niet duidelijk was, dan wel nu: Open Access is van belang is voor de hele UU/UBU gemeenschap. OAdata en OAmeten gaat verder dan wat ik gewend was om onder OA te laten vallen. Het zou mij niet verbazen als OA binnen niet al te lange tijd een standaard is naast “gated” publiceren. Op naar de OA week!!!! Meer weten over het congres? Binnekort verschijnt het congresverslag in de vorm van een video op de site van OASPA. oaspa.org/conference/